Geïntegreerd taalonderwijs is een veelgekoesterde ambitie van basisscholen. Maar waarom is het eigenlijk zo belangrijk om taal en lezen met de rest van het curriculum te verbinden? En hoe kan het onderwijsconcept en curriculum van IPC daarbij een hulpmiddel zijn?
Veel tijd; weinig resultaat
Uit internationaal onderzoek blijkt dat Nederlandse basisscholen relatief veel tijd besteden aan taal- en leesonderwijs. Toch zakken ‘we’ al jaren op internationale ranglijsten. Ook de Nederlandse onderwijsinspectie deelt zijn zorgen over de dalende taalvaardigheid bij leerlingen.
De conclusies van internationale instituten als PISA en PIRLS zijn eensgezind. Veel Europese landen dalen op de ranglijsten voor taal. Nederland gaat nog harder onderuit dan omringende landen. Zo blijkt dat leesmotivatie afneemt en dat Nederlandse leerlingen zich weinig betrokken voelen bij het leesonderwijs.
Het taalonderwijs is nauwelijks geïntegreerd en wordt door veel leerlingen als saai of onnuttig ervaren. Begrijpend lezen, technisch lezen, woordenschat, grammatica, spelling, schrijven en taalbeschouwingen worden vaak apart aangeboden. Bij begrijpend lezen is er veel aandacht voor het aanleren van leesstrategieën. Daar staat tegenover dat er weinig tijd is voor de inhoud, betekenis en beleving van een tekst. Kinderen verliezen zo hun leesplezier en motivatie en haken af.
Geïntegreerd taalonderwijs als de sleutel tot succes?
Het lijkt eenvoudig. Laten we overgaan op geïntegreerd taalonderwijs, zonder al die losse taalvakken. Maar hoe doe je dat? Hoe zorg je voor leuke, boeiende lessen, met alle belangrijke elementen subtiel erin verpakt?
Het is in het belang van onze leerlingen dat ze onderwijs genieten dat betekenisvol is. Dat wil zeggen dat je als leraar en school aansluit bij de belevingswereld en reeds aanwezige kennis van je leerlingen. Idealiter lezen ze teksten die prikkelen, actueel zijn en samenhang kennen met al het andere dat er thuis en op school speelt.
De kerndoelen van taal en lezen dienen interactief en betekenisvol te worden aangeboden, waarbij er ook aandacht is voor de sociale behoeften van je leerlingen. IPC biedt een goede paraplu om dit onderwijs samen te onderzoeken en vorm te geven. We leggen het hieronder uit.
IPC en geïntegreerd taalonderwijs
IPC is een onderwijsconcept voor het basisonderwijs én een curriculum voor de zaak- en creatieve vakken op de basisschool. Het curriculum leent zich perfect om de leerdoelen en leerlijnen van taal te koppelen aan het thematisch onderwijs. De leraar heeft daarbij zelf de regie. In het curriculum doen we waar dat kan suggesties.
Het IPC-curriculum is opgebouwd uit thema’s met afzonderlijke vakken. De thema’s sluiten stuk voor stuk aan bij wat leerlingen op de basisschool bezighoudt. Denk aan ‘Dino’s’, ‘Chocolade’ of ‘De verhalen die mensen vertellen’.
De taken en activiteiten in de thema’s bevatten suggesties voor koppelingen met je taal- en leesonderwijs. Zo zijn er tips om lees- en taalvaardigheden te oefenen. We nemen als voorbeeld het thema ‘Dag en nacht’ voor kinderen van 6 tot en met 8 jaar. Bij het vak kunst en cultuur maken de leerlingen een schilderij van een nachtelijke scène, net als Van Goghs beroemde schilderij ‘De sterrennacht’.
Je koppelt hier als leraar betekenisvol een taalleerdoel (schrijven). Dat doe je door de kinderen een onderschrift te laten maken bij hun kunstwerk. Ze omschrijven hun stijl (pointillisme of modernisme) en leggen deze uit. Bij het vak natuur vertellen de leerlingen in eigen woorden een verhaal, waarbij ze natuurkundige begrippen als ‘licht’ en ‘schaduw’ verpakken.
Ook hier maak je de koppeling met de taalleerlijnen. De leerlingen versterken hun woordenschat en oefenen hun communicatieve vaardigheden. Hoe kwalitatief en diepgaand de uitleg is, hangt af van het beheersingsniveau en de leeftijd. Het gaat niet om goed of fout, maar om beter worden en stappen vooruit zetten.
IPC-thema’s bevatten bovendien woordenlijsten met bijbehorende tips en adviezen voor de uitbreiding van de woordenschat. Voor de koppeling met de leerdoelen begrijpend lezen, worden er suggesties voor rijke teksten gedaan.
Trainingen ‘IPC en taal verbinden’
Scholen die met IPC werken, kunnen aanvullend de teamtrainingen ‘IPC en taal verbinden’ volgen. Onder leiding van een trainer leer je met het schoolteam hoe je de taalleerlijnen koppelt aan de thema’s en andere vakken. De trainingen kunnen voor een deel ingezet worden als coaching on the job. Hierdoor worden de leerkrachtvaardigheden die van belang zijn, verder versterkt. Op deze pagina lees je meer over de trainingen.
Geïntegreerd taalonderwijs samengevat
Het is best een uitdaging om tot geïntegreerd taalonderwijs op school te komen. Tijd is schaars en de expertise is vaak niet (genoeg) aanwezig. Met een curriculum als IPC en trainingen als ‘IPC en taal verbinden’ krijg je meer houvast om je onderwijs als een boeiend en samenhangend geheel aan te bieden. Uiteindelijk zullen je leerlingen de vruchten plukken van geïntegreerd taalonderwijs op school. De leesmotivatie vergroot en er wordt meer geleerd, waarbij kinderen de kennis verwerven die ertoe doet.
Meer over IPC en het basisonderwijs lezen?
Op deze website lees je nog meer verhalen over het basisonderwijs. Veel leesplezier!
Wat wereldburgerschap betekent in Duindorp
Wereldburgerschap is een belangrijk thema voor basisschool de Meerpaal. Coördinatoren Magda Leerdam en Steven Spaans lichten toe.
Hoe primair en voortgezet onderwijs samenwerken
Primair en voortgezet onderwijs kunnen met IPC en IMYC prima samenwerken, zowel op praktisch vlak als op visievlak. En in Apeldoorn gebeurt het al, zowel in de praktijk als op visie!
Wat wij van IPC in Singapore kunnen leren
Wist je dat er in Singapore een Nederlandse school is die met IPC leert? De Holland International School. Hoe ziet leren er daar uit?
