Onlangs spraken we specialist hoogbegaafdheid Tijl Koenderink. We vroegen hem naar het geheim achter de School of Understanding, waar hij bestuurder is. Natuurlijk willen we ook alles weten over hoogbegaafdheid in het basisonderwijs. Meer daarover lees je in dit artikel.
Foto: Schoolofunderstanding.nl
School of Understanding en hoogbegaafdheid
De School of Understanding uit Amstelveen biedt leerlingen passend onderwijs dat aansluit op hun ontwikkelingsniveau. Het doel is ze voorbereiden op hun rol nu en in de toekomst. “De School of Understanding is een basisschool geïnspireerd op dingen die we geleerd hebben in het begeleiden van hoogbegaafde leerlingen. We werken thematisch en projectmatig met aandacht voor zaken als groeimindset en psychoeducatie. Al vrij snel kwamen we tot de conclusie dat ook niet-hoogbegaafde kinderen veel aan deze aanpak hebben. Vanuit die gedachte zijn we doorgegaan als een brede school, waar in de praktijk regelmatig bovengemiddeld veel hoogbegaafde kinderen zitten”, zegt Tijl.
Wat onderscheidt de School of Understanding?
Tijl schetst een aantal zaken waarin de School of Understanding zich onderscheidt van veel andere basisscholen. Op de eerste plaats is dat het centraal stellen van een positieve en constructieve leer- en levenshouding: “We beginnen elke dag van half negen tot negen ‘s ochtends met een levensles. Deze komt gedurende de dag steeds weer terug. De levenslessen variëren van hele concrete vragen als ‘Hoe ruimen we samen de klas op?’, tot nadenken over je sterke kanten. Kleuters doen dat laatste bijvoorbeeld door na te denken over de eigenschappen van knuffeldieren. Wat doet de tijger? En wat doet de olifant? De kinderen in groep 8 hebben bijvoorbeeld Harry Potter gezien en denken na over de sterke kanten van Draco Malfoy, want ook slechteriken hebben sterke kanten.”
De School of Understanding onderscheidt zich ook in de organisatie van het onderwijs van veel andere basisscholen. Er zijn geen standaardklassen met 30 kinderen: “Een school die richt op het bijbrengen van een brede levenshouding en nadenkt over het verlaten van de klassieke lesmethode, gaat vanzelf ook nadenken over de inrichting en organisatie van het onderwijs. Dan kun je niet 30 kinderen bij elkaar in de klas zetten en vragen om je boek op bladzijde 33 te openen.”
Kinderen leren op de School of Understanding in zogenaamde dorpen. Elk dorp telt 70 tot 80 kinderen en het leren gebeurt in verschillende samenstellingen. De dorpen zijn verdeeld in onder- midden- en bovenbouw. Elk dorp heeft een taalplein, een rekenplein en een levensplein, waar ook IPC onderdeel van is. De begeleidingsteams zijn gemêleerd en bevatten niet alleen bevoegde leerkrachten. Er zijn ook pedagogen en coaches met verschillende expertises. Hierbij houdt de bevoegde leerkracht wel de regie.
De school werkt bovendien met zelfsturende teams: “De dorpen zijn redelijk autonoom in hoe ze het onderwijs inrichten. Denk aan het aanpassen van leerlijnen. Er is wel een gezamenlijke verantwoordelijkheid waarbij IPC, rekenen en taal bijvoorbeeld op elkaar aan moeten sluiten.”
School of Understanding en IPC
De School of Understanding werkt zoals gezegd ook met IPC. Welke rol vervult IPC op een vernieuwende school als School of Understanding? Tijl heeft al heel wat scholen begeleid op het gebied van hoogbegaafdheid en kent IPC maar al te goed: ”Scholen kiezen vaak óf voor een makkelijke methode met kant-en-klare lesjes óf voor IPC. Het loslaten van de methodische aanpak sprak ons juist aan. Het gaat erom dat kinderen zelf leren leren, ook als je daar in het begin wat meer tijd voor moet vrijmaken.”
“Met een methodische aanpak wordt de kennis- en ontwikkeldrang heel erg beperkt bij leerlingen. Kinderen zijn meer bezig met hoe ze van hoofdstuk tot hoofdstuk komen. Bij IPC is er voor leerlingen meer ruimte voor eigen initiatief en eigen onderzoeksvragen. Die ruimte is er zonder de connectie met de rest van de klas te verliezen. Kinderen werken nog steeds met elkaar samen binnen dezelfde leerfasen en thema’s.”
“IPC biedt ondersteuning bij een procesmatige, formatieve aanpak, bijvoorbeeld door het Assessment for Learning. Dat betekent dat je het in eerste instantie ongemakkelijk maakt voor de leerling. Er is immers geen standaardnorm voor alle leerlingen, waarbij je taken afvinkt met plusjes en minnetjes. Leerlingen worden met IPC gedwongen om op hun eigen leerproces te evalueren. Daardoor voorkom je dat een leerling een fixed mindset krijgt. Je leert niet om een toets te halen, maar je leert om beter te worden.”
Tip voor andere scholen
Wat zou je als basisschooldirecteur kunnen leren van de School of Understanding en een werkwijze als die van IPC? We vroegen Tijl om het interview te eindigen met een mooie tip: “Als schooldirecteur is het belangrijk om je bewust af te vragen: wil ik rendement op korte termijn of op lange termijn? Op de korte termijn haal je namelijk meer rendement met een ‘onderwijs voor dummies’-aanpak. Dat wil zeggen: lessen in kleine stappen aanbieden en kinderen al curlend van a naar b begeleiden. Curlend, omdat je alle obstakels uit de weg poetst. Op de lange termijn doe je leerlingen te kort. Je wil ze immers opleiden tot zelfsturende en autonoom lerende leerlingen. Dat vergt meer tijd en geduld, omdat het om complexe vaardigheden gaat die over langere tijd geoefend moeten worden. ”
“Ik sprak laatst een mentor van een middelbare school. Hij zei dat hij al op de allereerste dag het verschil zag tussen leerlingen afkomstig van de School of Understanding en andere leerlingen. De vier of vijf leerlingen die van ons komen, zitten met hun boek open en vragen zich af wat ze gaan leren. De rest wacht rustig met de boeken in de tas totdat de leraar aangeeft dat ze het boek op tafel moeten leggen. Dit voorbeeld laat mooi zien hoe je met goed doordacht onderwijs een positieve basishouding ten opzichte van leren ontwikkelt.”
Meer verhalen uit het basisonderwijs lezen?
Op deze website lees je nog meer interviews over IPC. We proberen scholen met bijzondere verhalen en ervaringen zo nu en dan in de spotlights te zetten. Veel leesplezier!
Het IPC-verhaal van OBS De Esdoorn uit Elst
OBS De Esdoorn uit het Gelderse Elst werd in 2006 de eerste school in Nederland die met het Nederlandstalige IPC-curriculum startte.
Hoogbegaafdheid op de basisschool
Hoogbegaafdheid op de basisschool is een terugkerend thema, ook voor veel IPC-scholen. Daarom spraken we onlangs Tijl Koenderink.
Wat wereldburgerschap is in Duindorp
Wereldburgerschap is een belangrijk thema voor basisschool de Meerpaal. IPC-coördinatoren Magda Leerdam en Steven Spaans lichten dat toe.
