Wat zijn zaakvakken in het basisonderwijs? Meestal hebben we het over de schoolvakken geschiedenis, aardrijkskunde en biologie. Ook ICT, kunst en levensbeschouwing worden vaak als zaakvak gezien. Je kunt zaakvakken ook definiëren als de vakken die niet tot taal en rekenen behoren.
Waarom zaakvakken in het basisonderwijs?
Kinderen leren door middel van zaakvakken de wereld beter begrijpen. Ze leren bijvoorbeeld over de geschiedenis van een land of de topografie van een werelddeel. Zaakvakken gaan ook over sociale vraagstukken. Het maakt niet uit of dat dicht bij is of juist heel ver weg. De zaakvakken in het basisonderwijs helpen leerlingen om kritische wereldburgers te worden. In groep 3 of 4 kan een kind bijvoorbeeld werken aan een leerdoel als: ‘Ik kan uitleggen waarom ik iets denk’. In groep 7 en 8 weten leerlingen al of ze hun conclusies kunnen beargumenteren.
Integreren van zaakvakken
Zaakvakken hebben een sterke link met de echte wereld. Hierdoor lenen ze zich goed voor vakverbindend en vakoverstijgend onderwijs. Kennis van het vak aardrijkskunde kan bijvoorbeeld weer worden verklaard met behulp van het vak geschiedenis. Als leerlingen een plattegrond van de binnenstad van Deventer maken, dan helpt het natuurlijk onwijs als ze bij geschiedenis leren over de Hanze. Leerlingen leggen met de juiste context simpelweg sneller verbanden. De lesstof beklijft dan beter. Bij IPC worden de vakken verbonden door lessen op te hangen aan één thema.
Wat zijn de kerndoelen bij de zaakvakken
De zaakvakken in het basisonderwijs komen vanzelfsprekend terug in de kerndoelen (leerplaninbeeld.slo.nl). Het betreft de kerndoelen 34 tot en met 53. Deze gaan over de mens en de maatschappij en over natuur en techniek. De kerndoelen beschrijven per leerjaar wat leerlingen moeten weten en kunnen. Door de kerndoelen te volgen, ontwikkelen leerlingen zich zoveel mogelijk tot volwaardige wereldburgers.
Wat zijn de verschillende zaakvakken in het basisonderwijs?
Wat zaakvakken zijn, verschilt per basisschool. Scholen zijn vrij in de naamgeving en inrichting van zaakvakken. Voorwaarde is dat de kerndoelen gedekt zijn. We onderscheiden in het basisonderwijs grofweg de volgende zaakvakken: geschiedenis, aardrijkskunde, biologie, ICT, kunst en muziek, techniek en levensbeschouwing. In het voortgezet onderwijs komen ook nog vakken voor als natuurkunde, scheikunde, economie, verzorging, filosofie en maatschappijleer.
Geschiedenis
Basisschoolleerlingen leren bij het zaakvak geschiedenis over belangrijke gebeurtenissen en ontwikkelingen. Ze bestuderen de prehistorie, oudheid, middeleeuwen en de moderne tijd. Het doel is om beter te begrijpen hoe ontwikkelingen verlopen en waarom. De canon van Nederland neemt een belangrijke plaats in binnen het geschiedenisonderwijs. Behalve historische kennis ontwikkelen leerlingen bij het zaakvak geschiedenis ook vaardigheden. Denk aan het analyseren van historische bronnen en het herkennen van oorzaak en gevolg.
Aardrijkskunde
Op de basisschool leren kinderen bij het vak aardrijkskunde over geografie en de wereld om hen heen. Denk aan topografie, kaartvaardigheden, landschappen, klimaat of transport. Het doel van aardrijkskunde is om leerlingen bewust te maken van de wereld, dichtbij en ver weg.
Biologie
Biologie gaat bijvoorbeeld over de groei, evolutie en functies van levende wezens. Vaak noemen we het zaakvak biologie ook ‘natuur’. De leerlingen verkennen tal van thema’s, waaronder: het milieu, de voedselketen, dier- en plantkunde, micro-organismen, gezondheid en het menselijk lichaam.
ICT
Basisschoolleerlingen leren bij het vak ICT belangrijke digitale vaardigheden. ICT staat voor informatie- en communicatietechnologie. Het doel is leerlingen voorbereiden op de digitale samenleving. Ze leren vaardigheden als typen, bestanden beheren en tekstverwerken. Daarnaast maken ze kennis met goed en veilig gebruik van internet. Onderwerpen als zoeken met de zoekmachine en online privacy staan hierbij centraal.
Kunst en muziek
Kunst gaat om het ontwikkelen van creatieve vaardigheden. Belangrijk is het ontdekken en ervaren van verschillende kunstvormen en muzikale genres. De leerlingen verkennen de rol van kunst en muziek in verschillende culturen. Vaardigheden als tekenen, schilderen, knutselen, muziekinstrumenten bespelen, zingen worden hierbij geoefend. Kunst en muziek dragen bij aan de brede ontwikkeling van kinderen en hun culturele bewustzijn.
Techniek
Over het algemeen hebben we het bij techniek over ontwerpen en maken. Denk aan constructies, textiel of huishoudelijke apparatuur. Leerlingen krijgen inzicht in basistechnieken, gereedschappen en materialen. Ze leren problemen oplossen en creatief denken.
Levensbeschouwing
Het vak levensbeschouwing gaat over opvattingen over het leven. Dat kan binnen een religie zijn, maar dat hoeft niet per se. De leerlingen verkennen bijvoorbeeld ethiek en belangrijke levensvragen. Persoonlijke groei wordt steeds belangrijker in het hedendaagse basisonderwijs. Met name op het vlak van ethiek en het belichten van meerdere invalshoeken kan het zaakvak levensbeschouwing een goede bijdrage leveren.
Zaakvakken binnen IPC
IPC is een basisschoolcurriculum voor de zaakvakken. Het IPC-curriculum biedt de volgende vakken aan: geschiedenis, aardrijkskunde, natuur, mens en samenleving, ICT, internationaal, techniek, muziek en kunstzinnige vorming. De kerndoelen worden daarbinnen gedekt. Aanvullend zijn er brein-units die leerlingen expliciet helpen om inzicht te krijgen in hun leerproces.
Met IPC werk je in lessenreeksen waarbij alle relevante zaakvakken aan bod komen binnen een thema. Door vakken te verbinden met elkaar en het thema zien leerlingen de belangrijke verbanden. Ze nemen actiever deel aan het onderwijs en leren denken vanuit verschillen de invalshoeken.
