Hoe primair en voortgezet onderwijs kunnen samenwerken? In Apeldoorn weten ze het wel. Op de Parkenschool werken ze met IPC voor het basisonderwijs. Één deur verder ligt het KSG Wereldcollege en daar werken ze met IMYC voor het voortgezet onderwijs.
Primair en voortgezet onderwijs slaan de handen ineen
De twee curricula zijn beide onderdeel van de doorgaande leerlijn van Great Learning. Dat bracht de scholen op het idee om de koppen eens bij elkaar te steken. En dat leverde een inspirerende samenwerking op, zowel op visie als in de praktijk.
We zijn natuurlijk hartstikke benieuwd naar hoe dat precies zit. Namens de Parkenschool spraken we IPC-coördinator en leerkracht Joyce Kleverwal. Annemarieke Roelevink (docent kunst en IMYC-coördinator) en René de Waard (afdelingsleider onderbouw) vertelden ons de KSG-kant van het verhaal.
“Wij hebben op de Parkenschool kinderen die heel bewust voor de doorgaande lijn van IPC en IMYC kiezen.”
Wat is de voorgeschiedenis van IPC en IMYC op jullie scholen?
Joyce: ”We zijn bij de Parkenschool al een jaar of vijf met IPC aan het werk. Ik heb ook een zoon die op de KSG zit. En zodoende wist ik dat zij met IMYC begonnen. Daar kennen we elkaar dus van.”
René: ”Tweeënhalf jaar geleden begonnen we bij de KSG met het onderwijs opnieuw te ontwikkelen. We wilden dat leerlingen meer leerden over andere talen en culturen. En daar is het Wereldcollege uit ontstaan. Op onze zoektocht naar de invulling ervan, kwamen we bij IMYC uit. We hebben op basis van IMYC een eigen leercyclus ontwikkeld. Elk leerjaar staan er drie IMYC-thema’s en een schooleigen thema op het programma.”
Annemarieke: ”Ik ondersteun bij de startpunten en afsluitingen van de thema’s. Ik ben erg enthousiast over IMYC. We zitten nog in een fase waarbij we het meemaken ervaren en kijken naar waar we heen willen.”
Welke behoeften lagen aan de basis van de samenwerking?
Joyce: ”Ik hoorde in mijn tijd als groep 8-leerkracht best vaak dat kinderen die naar het voortgezet onderwijs gingen het onderzoekende karakter van IPC misten. Toen ik hoorde dat de KSG met IMYC ging werken heb ik René meteen een berichtje gestuurd. Wij werken met IPC en onze scholen zitten letterlijk naast elkaar. Hoe tof zou het zijn als we iets voor elkaar konden betekenen?”
“Ik denk namelijk dat er echt een overlap is waar leerlingen iets aan hebben. Je gaat naar de grote middelbare school, maar er is tegelijkertijd ook nog herkenning en houvast door de manier van werken. Binnen een uur had ik een berichtje terug van René. We waren beiden enthousiast over de manier van leren. Daar kwamen al heel snel ideeën uit voort over wat we samen konden doen.”
René: ”De onderwijsorganisatie waarbij de KSG hoort, bestond op een gegeven moment tien jaar. In het kader daarvan werden een aantal kinderen geïnterviewd. Wat vonden ze het leukste op school? IPC. En toen dacht ik al: als er zoiets voor het voortgezet onderwijs is, dan zou dat heel goed bij ons kunnen passen.”
“We waren al een school die veel deed met internationalisering. Denk aan op uitwisseling gaan en op kamp in het buitenland. Toch was dat nog te beperkt naar onze smaak. We wilden meer talen en culturen op school. Het tweetalige onderwijs is uitgebreid naar de brugklas havo/vwo en dat trekken we komende jaren door naar mavo/havo. Er wordt ook Spaans aangeboden. Maar we wilden nog meer en daar voorzien internationale thema’s in.”
“Wat ik uiteindelijk heel prettig vond toen IMYC op ons pad kwam, is dat je de ruimte krijgt om je eigen draai eraan te geven. Je kunt je eigen filosofie in het onderwijs terug laten komen. Het is geen programma dat je één op één overneemt.”
“Toen Joyce contact opnam zijn we gaan kijken hoe je de leerlijnen daadwerkelijk laat doorlopen. We hebben veel ideeën. Sommigen laten in de uitvoer nog even op zich wachten door corona. Wat het al wel heeft opgeleverd is bijvoorbeeld een conceptidee voor een 10-14-school in Apeldoorn. Er is inmiddels ook contact met andere IPC-basisscholen om te kijken of we een regionale community op kunnen zetten.”
Joyce: ”De samenwerking vindt niet eens zozeer op organisatieniveau plaats. We kijken juist heel praktisch naar hoe we onze kinderen zo breed mogelijk kunnen laten leren. Hoe fijn is het voor brugklassers dat ze nog even terug kunnen af en toe? En waarom kunnen kinderen in groep 7 en 8 niet al iets halen in voortgezet onderwijs?”
René: “Ik vermoed dat er best wat samenwerkingen po-vo zijn, maar die zijn meer op werving van leerlingen gericht. Ons motief is leerlingen en collega’s inspireren om het onderwijs steeds beter vorm te geven. Hoe zorg je ervoor dat de motivatie van leerlingen groter wordt in plaats van minder?”
“We zijn als personeel eigenlijk net zo aan het onderzoeken als we willen dat de leerlingen doen.”
Hoe zit jullie samenwerking tussen primair en voortgezet onderwijs in praktische zin in elkaar?
Annemarieke: “We hebben bijvoorbeeld het IMYC-thema ‘Feesten’ gekoppeld aan het IPC-thema ‘Mythes en legendes’.* Om te beginnen hebben we een gezamenlijk startpunt ontwikkeld voor kinderen van groep 7 en 8 en de brugklas. We wilden de afsluiting van de unit op soortgelijke wijze aanpakken, maar corona heeft helaas roet in het eten gegooid. We ontdekten dat de leerlingen hun aandeel in de voorbereidingen heel goed oppakten.”
*Zowel scholen van IPC als IMYC werken met centrale thema’s. Elk thema duurt een x-aantal weken en in die periode draait alles op school om het thema. Dat betekent ook dat de schoolvakken steeds vanuit hun eigen perspectief naar het thema kijken en dat er volop verbanden gelegd worden. Je plant de thema’s zo dat ze kerndoeldekkend zijn.
Jullie zijn anderhalf jaar op weg bij de KSG. Wat is tot dusver de meerwaarde van IMYC?
Annemarieke: “Het thematische werken in het voortgezet onderwijs maakt dat docenten uit hun eigen lokalen komen. In het basisonderwijs gebeurt dat natuurlijk veel meer vanzelf. Leerkrachten zoeken de verbinding en inspireren elkaar. Dat was in het begin wennen, maar gebeurt nu steeds meer. Er is daardoor meer reuring in de school. Alles draait om het thema en de leerlingen zien meer de verbanden. Dat is vooralsnog het grote winstpunt.”
Wat kan de Parkenschool bij KSG halen en vice versa?
Joyce: ”Je kunt op beide scholen soortgelijke thema’s naast elkaar plannen. Dankzij de samenwerking kunnen onze leerlingen meer verdieping zoeken bij de KSG. Bijvoorbeeld: wij hebben een handvaardigheidslokaal, maar in Annemariekes lokaal op de KSG is er nog veel meer mogelijk. Er zijn kinderen die dat fantastisch vinden en allerlei mogelijkheden zien. Maar er zijn ook kinderen die dat ingewikkeld vinden en liever teruggaan naar de basis. Dat kan dan in een kleinere omgeving op de Parkenschool, waar we misschien wat praktischer denken”
“We hebben ook plannen voor gastlessen. Zo zou je bijvoorbeeld een geschiedenisdocent van de KSG kunnen uitnodigen voor een bepaald onderwerp in de geschiedenisles. Niet elke leerling zal daar klaar voor zijn, maar er zijn ook genoeg leerlingen die dat onwijs tof vinden. Je ziet dat kinderen ook veel meer koppelingen maken, doordat het niet alleen vanuit de eigen school aan bod komt.”
René: “In het basisonderwijs zie je bijvoorbeeld hartstikke mooie leerwanden, waarop leerlingen informatie delen en laten zien hoe ze iets geleerd hebben. Iedereen kan er vanuit zijn eigen perspectief mee aan de slag. Daar kunnen wij van leren.”
“Wat ook leerzaam is, is dat de Parkenschool al een stuk langer met IPC werkt. Zo kunnen we bij hen kijken waar ze na enkele jaren mee bezig zijn. Wat zijn dan de uitdagingen waar je voor staat? Klopt het nog wat je doet? Zo hebben we besloten om hier geen IPC- maar een IMYC-coördinator (Annemarieke) aan te stellen, waarmee we ervoor willen zorgen dat we IMYC stevig inbedden.”*
*De IPC-coördinator is de kartrekker van IPC binnen de school en onderhoudt de contacten met de IPC-trainer. Hij/zij helpt het schoolteam om IPC beter te gebruiken en ziet welke stappen er te maken zijn in de ontwikkeling van de school. We bieden een coördinatorenopleiding aan voor iedereen die zich wil ontwikkelen als IPC-coördinator.
Wat zijn de uitdagingen in de samenwerking tussen primair en voortgezet onderwijs?
René: “Het is een uitdaging om ervoor te zorgen dat bij iedereen het kwartje valt. Waarom is het waardevol wat je doet? Mensen voelen bijvoorbeeld dat ze meer willen samenwerken en daarin weten we elkaar steeds een beetje beter te vinden. Een uitdaging is om hierin de juiste modus te vinden. Dit geldt ook voor het elkaar vasthouden en niet opgeven. Een heldere visie helpt hierbij. Tot slot stelt voortschrijdend inzicht je voor uitdagingen. Dit geldt bijvoorbeeld voor wiskunde. Daar was in eerste instantie geen ondersteuning voor vanuit IMYC, maar inmiddels wel.* Het is een uitdaging om wiskunde alsnog aan te laten sluiten.”
*Na de lancering van IMYC ontstond al snel behoefte aan IMYC Wiskunde. Hoe vertaal je de abstracte, wiskundige wereld in het thematische leren? Uiteindelijk is dat minder moeilijk dan je denkt, want wiskunde komt overal in terug. Niet alleen in vakken als techniek en natuurkunde, maar zeker ook in taal- en kunstvakken. Op het moment van schrijven heeft ongeveer de helft van de IMYC-thema’s materialen voor wiskunde en er volgen er nog meer, dankzij een bevlogen ontwikkelteam.
Joyce: “Toen we begonnen met IPC was ik groep 8-leerkracht. Ik heb geen moment gedacht dat IPC niet zou aansluiten op het voortgezet onderwijs. Maar je staat wel voor de uitdaging om dat uit te leggen aan ouders en verzorgers. We hadden bijvoorbeeld geen toets meer voor topografie, maar in plaats daarvan leerden we waardevollere vaardigheden, waar je uiteindelijk in het voortgezet onderwijs veel meer aan hebt.”
“Je hoeft ook niet per se op de klassieke manier te toetsen om te merken dat de kennis wel degelijk aanwezig is. Bij het thema ‘Chocolade’ onderzoeken leerlingen zelf wat chocolade is, waar het vandaan komt en waar de cacaoplantages liggen. Ze onthouden de topografie veel beter, dan wanneer ze een hoofdstad uit hun hoofd moeten leren voor een toets. Het is een andere manier van denken en kijken. Dat moet je ouders en verzorgers vertellen. En je moet inzien dat kinderen het zelf kunnen en veel meer leren dan je zou denken.”
Wat zijn jullie ervaringen met de doorstroom van leerlingen van de Parkenschool naar de KSG?
René: ”We hebben in de brugklas leerlingen afkomstig van meerdere IPC-scholen in de regio Apeldoorn gevraagd naar feedback op onze activiteiten. Dat hebben we meegenomen in de ontwikkeling voor jaar 2 op onze school. Annemarieke is daar nog een stapje verder in gegaan door kinderen vooraf te betrekken. Hebben ze bijvoorbeeld nog ideeën voor de collectieve afsluitingen van het thema?”
“We merken dat wat we doen en wat we vertellen, effect heeft. Er vragen meer kinderen informatie aan voor onze school. Het spreekt aan. Kinderen die IPC kennen, vinden aansluiting bij ons. Dat neemt niet weg dat kinderen zonder IPC-achtergrond ook heel enthousiast worden. Een sterke visie op leren is uiteindelijk het belangrijkst, ook voor de aanwas van nieuwe leerlingen”
Annemarieke: “De kinderen weten doorgaans heel goed wat ze willen. Dat ervoeren we bijvoorbeeld tijdens de open dag. Het gaat niet alleen om sfeer; kinderen zijn heel bewust bezig met hoe ze graag leren.”
Joyce: ”Wij hebben op de Parkenschool kinderen die heel bewust voor de doorgaande lijn kiezen. Momenteel zijn er al twee kinderen in groep 8 die naar de KSG willen, vanwege IMYC. Hoewel niet de intentie van onze samenwerking is het een onbedoeld gevolg.”
“Een sterke visie op leren is uiteindelijk het belangrijkst.”
Willen jullie tot slot nog iets meegeven aan de lezers?
René: ”Samen maak je de school. Het is daarom belangrijk om naar elkaar te luisteren, in gesprek te blijven en vanuit een heldere visie op leren het onderwijs door te ontwikkelen.”
Annemarieke: “Vergeet niet van het proces te genieten. Er ontstaat namelijk veel beweging op school. We zijn als personeel eigenlijk net zo aan het onderzoeken als we willen dat de leerlingen doen.”
Joyce: “Bij de Parkenschool zien we vergelijkbare ontwikkelingen. Samen groeien betekent bijvoorbeeld ook dat je soms een stap op de plaats moet maken. Zo hakt twee jaar corona er voor veel leerkrachten in. De één is misschien weer heel snel op weg en de ander heeft er even moeite mee. Dat is helemaal prima. Je hebt uiteindelijk iedereen nodig, zoals René zegt.”
Verder lezen over ons primair en voortgezet onderwijs?
Wil je meer weten over wat we binnen het primair en voortgezet onderwijs te bieden hebben? Neem gerust een kijkje op deze website. Zo leggen we hier meer uit over wat IPC precies is. Ben je benieuwd naar IMYC, dan praten we je hier bij.
Meer interviews met IPC’ers
Op deze website lees je nog meer interviews over IPC. We proberen scholen met bijzondere verhalen zo nu en dan in de spotlights te zetten. Veel leesplezier! Wereldburgerschap is een belangrijk thema voor basisschool de Meerpaal. Coördinatoren Magda Leerdam en Steven Spaans lichten toe. Basisschool OBS De Esdoorn met regulier onderwijs en Lichtenbeek Elst met speciaal onderwijs werken al 12 jaar succesvol samen. De kinderen van beide scholen zitten in hetzelfde gebouw en leren geregeld samen. Dat maakt ons ontzettend benieuwd naar deze bijzondere samenwerking. Deze groep 8-leerkracht bedacht samen met zijn collega’s dat het een slimme zet zou zijn om de opleiding IEYC Het Jonge Kind te volgen.
Wat wereldburgerschap betekent in Duindorp
Hoe regulier en speciaal onderwijs samen leren
Opleiding Het Jonge Kind
