Basisschool De Verbeelding uit Haarlem pakt het onderwijs groepsdoorbroken, thematisch en vakverbindend aan, met behulp van IEYC en IPC. Dit alles zit verpakt in een duidelijke visie, die vanaf de oprichting van de school in januari 2018 de rode draad vormt.
De Verbeelding (website) heeft ook het taalonderwijs aan de IPC-thema’s gekoppeld en de methode losgelaten. Genoeg redenen dus voor een interview. We spraken schoolleider Marjon Weterings.
Het verhaal van basisschool De Verbeelding
De Verbeelding is een relatief jonge basisschool. Wat is jullie verhaal?
In Haarlem-Noord was behoefte aan een nieuwe school. We zagen dat best veel scholen op elkaar leken. Denk aan de vakken los aanbieden, met frontaal, klassikaal onderwijs, in grote groepen met te weinig differentiatiemogelijkheden. Wij wilden dit anders vormgeven.
Wij geloven dat het leerproces van kinderen ook op een andere manier gestimuleerd kan worden door gebruik te maken van de natuurlijke nieuwsgierigheid en verwondering van kinderen. We leven in een snel veranderende wereld, waarin meer nodig is dan kennis opbouwen. Denk maar aan de 21ste-eeuwse vaardigheden.
We vinden het onder andere belangrijk dat kinderen van verschillende leeftijden van en met elkaar leren. Hierdoor worden de sociale vaardigheden ontwikkeld. Daarnaast willen we aandacht geven aan de persoonsvorming. Vragen als: wie ben ik? Wat kan ik? Wat heb ik nodig in mijn leerproces? staan hierbij centraal. Kinderen op De Verbeelding leren leren met hoofd, hart en handen.
“IPC is geen methode; het is een curriculum en dat ontdekken we steeds meer.”
5 kernwaarden
Wij werken waarden-gestuurd vanuit 5 kernwaarden, met respect als basis. Één van onze kernwaarden is verbinding, waarbij de driehoek kind-omgeving-school erg belangrijk is. Dit is ook het logo van de school. We hebben 5 dieren aan onze kernwaarden gekoppeld, deze zijn opgebouwd uit driehoekjes.
De andere kernwaarden zijn duurzaamheid, eigenheid, verwondering en vertrouwen. De kernwaarde duurzaamheid heeft zowel betrekking op duurzaam leren als op duurzaam leven.
Wat is er nodig om kinderen te triggeren in hun verwondering? En om ze heel bewust met hun leerproces te laten bezig zijn? De antwoorden op die vragen vonden we uiteindelijk in het curriculum van IPC.
Kun je dat nog iets verder uitleggen?
Ik heb de opleiding Assessment for Leaders-opleiding (website) voor schoolleiders pas afgerond en ben daar erg enthousiast over. Ik kwam erachter dat de hele opbouw die wij nastreven ook in IPC zit, met elementen vanuit het cognitivisme en constructivisme. Een voorbeeld is het zichtbaar maken van leren.
Je ziet dat leerkrachten IPC en zaken als formatief handelen steeds beter in de vingers krijgen. Dat biedt meer mogelijkheden om zelf het onderwijs te ontwikkelen. Zo hebben we een thema uit milepost 1 aangepast naar IEYC-niveau.* Dat is een ontzettend leuk thema geworden, over de sterren en planeten. Het thema diende als soort van opstapunit naar groep 4 en 5, waar ze alleen maar met IPC werken en meer bezig zijn met formeel leren.
*Voor het Jonge Kind bieden we IEYC aan, ook wel: Early Years (website). In groep 3 en 4 leren de kinderen dan met milepost 1 van IPC. In het geval van de Verbeelding wordt milepost 1 door groep 4 en 5 gebruikt. Bij IPC kan dit, omdat je de stof aanpast aan het niveau van je leerlingen.
Een basisschool met thematisch onderwijs
Jullie werken vrijwel ‘methodeloos’ (ook bij taal), welke uitdaging geeft dat?
IPC is geen methode; het is een curriculum en dat ontdekken we steeds meer. Als leerkracht neem je meer een coachende rol aan. Je denkt na over wat een leerling nodig heeft om beter te worden. In het begin waren de leerlingen alleen maar bezig met een leuke activiteit en een bewijsstuk verzamelen. Nu zijn ze bezig met het proces van het leren. Daar draait het allemaal om.
Om daar te komen moet je veel loslaten en ook lef hebben. Aan leerkrachten uit een klassiekere setting merk je soms ook de twijfel. Leren de kinderen wat we voor ogen hadden? Terwijl ik dan al zie hoeveel er ongemerkt geleerd wordt. Dat is ook iets wat ik van ouders terugkrijg.
“Binnen een thema zijn de leerkrachten samen verantwoordelijk voor het onderwijs. Daarbinnen heeft iedereen ook nog zijn eigen expertise.”
Wat zeggen ouders en verzorgers over jullie onderwijs?
Tijdens ouderavonden komt er hele mooie feedback. Bijvoorbeeld dat de woordenschat soms verbluffend is voor de leeftijd. Dat komt volgens mij door het thematisch onderwijs op onze basisschool.
Leerlingen worden helemaal ondergedompeld in een thema en dat maakt nieuwsgierig, bijvoorbeeld door de onderzoeks- en verwerkingsactiviteiten. Ze leren ongemerkt heel veel. Naarmate ze ouder worden ga je dat steeds meer structureren met het assessment-programma van IPC.*
*Het IPC Assessment for Learning geeft de leerkrachten en leerlingen extra structuur bij het formatief handelen.
Je noemde al het loslaten, wat doen jullie om deze horde te nemen?
We hebben op onze basisschool collectief gekozen voor IPC, groepsdoorbroken werken en thematisch onderwijs. Dit is wat wij willen en daar willen we naartoe. Dat heeft natuurlijk tijd en middelen nodig.
Alle studiedagen die we hebben zijn momenteel gericht op het samen voorbereiden van een thema. Binnen een thema zijn de leerkrachten samen verantwoordelijk voor het onderwijs. Daarbinnen heeft iedereen ook nog zijn eigen expertise.
Jullie betrekken ouders en verzorgers nauw bij het onderwijs, hoe doen jullie dat?
We houden geen grote schoolreisjes, maar organiseren meerdere, kleinere excursies. Ouders en verzorgers helpen daarbij. We hebben regelmatig gastsprekers, dit zijn vaak ook ouders. Zo willen we meer de buitenwereld in de school halen en vice versa. Voorafgaand aan elk thema inventariseren we of er kennis en vaardigheden zijn bij ouders of andere bekenden die van pas komen.
Met hulp van ouders hebben we bijvoorbeeld tafels gedekt met serviezen uit allerlei landen. We hebben ook een keer een gastles gehad over duiken, verzorgd door een ouder. Er zijn twee tot drie informatiebijeenkomsten, waarin we ouders meenemen in ons onderwijs. Ouders kennen deze manier van onderwijs soms nog niet zo goed. Daarom is dat belangrijk.
Een basisschool die taal integreert in het thematisch onderwijs
Hoe koppelen jullie de IPC-thema’s aan het taalonderwijs op jullie basisschool?
We begonnen bij de kleuters met IEYC. Daar hebben we themagerelateerde leesboeken aangeschaft. We misten een overigens een lijst met boeken die allemaal goed verkrijgbaar waren.*
*De Great-learning-curricula worden regelmatig geüpdatet. Daarom zijn we samen met collega-scholen erg gebaat bij dit soort feedback. Het curriculum draait niet alleen om verbeteren, het verbetert zelf ook.
Bij ons op school vindt de overgang van het informele naar het formele leren geleidelijk plaats, doordat de groepen 1 t/m 3 door elkaar heen werken binnen een unit. Kleine kinderen leren taal vooral via prentenboeken, verhalen en spelend/onderzoekend.
“Je kunt veel meer differentiëren en het kind op een eigen niveau laten ontwikkelen.”
De thema’s van IEYC vormen steeds de leidraad. Kinderen worden ondergedompeld in taal en dan zijn ze al vrij snel bezig met teksten, altijd gekoppeld aan het centrale thema. Ook als ze iets gemaakt hebben, dan staat daar altijd een tekst onder van de leerkracht, die hen stimuleert om te vertellen.
We maken het leren zichtbaar en hangen het op en/of verzamelen gemaakt werk in een portfolio. Dat is iets waar ze trots op zijn. We koppelen de verwerkingsopdrachten taal aan de leerplaatsen van IEYC.* De informatieplaats en het atelier bevinden zich in de ruimte waar ook de taalinstructie voor de kinderen van groep 3 plaatsvindt.
De kinderen van groep 1 en 2 kunnen dan ook in die speelplaats zijn. Zij doen hun eigen ding en de nieuwsgierigen luisteren misschien al een beetje mee met de kinderen van groep 3. Een ander voorbeeld is dat de kinderen van groep 3 in de verwerkingsactiviteit een bordje ontwerpen, dat wijst naar waar het tuincentrum is. Naarmate de kinderen verder in groep 3 komen, wordt de verwerking per activiteit steeds langer en uitdagender.
*Met IEYC richt je 6 vaste speelleerplaatsen in voor verschillende, doelgerichte speelleeractiviteiten.
Wat vinden leerkrachten van de integratie van taal in het thematisch onderwijs?
We zijn gestart met een topper van een leerkracht. Zij had de methode-manier al voor een groot deel los gelaten. Deze manier van werken zorgt voor een geleidelijke overgang naar formeel leren. Op andere scholen gaat het roer helemaal om tussen groep 2 en 3. Het plezier is dan bij veel kinderen weg. Dat geldt niet voor alle leerlingen overigens, maar wel voor een aanzienlijke groep.
Inmiddels hebben we ook nieuwe leerkrachten. Die moesten in begin even wennen, maar vinden het nu ontzettend leuk. Je kunt veel meer differentiëren en het kind op een eigen niveau laten ontwikkelen. Het ene kind maakt een paar woordjes. Het andere kind wil juist heel veel woorden maken en ziet steeds nieuwe mogelijkheden. Dat kan veel beter binnen thematisch onderwijs. Natuurlijk blijft het belangrijk om vanuit de leerlijnen het aanbod vorm te geven binnen de thema’s.
“Bij ons op school vindt de overgang van het informele naar het formele leren geleidelijk plaats.”
Hoe integreren jullie taal vanaf groep 4?
In groep 4, 5, 6 hebben we in principe dezelfde aanpak. Vanuit de leerlijn taal bedenken de leerkrachten opdrachten die gericht zijn op het thema. Zij gebruiken hierbij ook de taalkast van ‘Taal Doen’. Voor spelling hebben we een compacte methode erbij genomen, ‘Spelling in beeld’. Ook in de bovenbouw werken de kinderen veel met eigen teksten en themaboeken.
In MijnRapportfolio (website) hebben we de leerlijnen van taal in kindertaal gezet, zoals dat ook bij de grote vaardigheidsdoelen van IPC gaat. Kinderen weten aan welk doel ze werken. Ze verzamelen bewijsmateriaal. In tegenstelling tot groep 3 zijn ze dus iets bewuster met het doel bezig. In groep 3 staat een doel ook centraal, maar minder formeel.
Meer over onderwijs en interviews met IPC’ers
Op deze pagina ontdek je meer over geïntegreerd taalonderwijs in combinatie met IPC. Op deze website lees je nog meer interviews over IPC. We proberen scholen met bijzondere verhalen zo nu en dan in de spotlights te zetten. Veel leesplezier!
Wat wij van IPC in Singapore kunnen leren
Wist je dat er in Singapore een Nederlandse school is die met IPC leert? De Holland International School. Hoe ziet leren er daar uit?
Hoe primair en voortgezet onderwijs samenwerken
Primair en voortgezet onderwijs kunnen met IPC en IMYC prima samenwerken, zowel op praktisch vlak als op visievlak. En in Apeldoorn gebeurt het al, zowel in de praktijk als op visie!
Passend onderwijs op de School of Understanding
Onlangs spraken we specialist hoogbegaafdheid Tijl Koenderink. We vroegen naar het geheim achter de School of Understanding uit Amstelveen.
